Đánh giá phương pháp Montessori và ưu nhược điểm phương pháp giáo dục này !

Trong hầu hết các lớp học truyền thống, học sinh được tiếp cận một cách thụ động. Họ lắng nghe giáo viên thụ động, ghi nhớ các bài học và sau đó kiểm tra. Nhưng trong một trường học Montessori, học sinh lại là những người khởi xướng, và dẫn dắt – giáo viên là người hổ trợ. Bạn có thể thắc mắc vậy thì làm sao dạy được các em? Sau cùng phương pháp Montessori dạy cái gì và dạy như thế nào?

Xem thêm: 6 Cách dạy trẻ tính tự giác dọn đồ chơi theo phương pháp Montessori

Trong hệ thống Montessori, học sinh được coi là có đủ thông minh để suy nghĩ và học tập tìm hiểu theo bản năng của mình. Học sinh học theo tốc độ riêng của mình. Các em bé được toàn quyền tự do trong giới hạn. Ngoài ra, giáo viên chỉ đóng vai trò hướng dẫn viên trên cơ sở một-một.

Điều này tạo ra một môi trường học tập toàn vẹn phù hợp theo năng lực của các em học sinh, trong môi trường hoàn toàn tự do, dưới sự hỗ trợ của giáo viên. Học tập thông qua trãi nghiệm này đã lan rộng trên toàn cầu cho đến nay.

Phương pháp Montessori dạy gì: Một cái nhìn gần hơn

Hệ thống giáo dục Montessori bắt đầu bởi tiến sĩ bác sĩ Maria Montessori vào năm 1907, ở Ý. Bà Maria là người phụ nữ Ý đầu tiên trở thành bác sĩ.

Lần đầu tiên bà quan sát khoa học về quá trình học tập của trẻ. Theo những khám phá của mình, bà đã thành lập một hệ thống mà đưa việc học dựa trên kinh nghiệm, hay trãi nghiệm được ưu tiên hơn là dạy học theo kiểu truyền thống trong lớp.

Montessori có ‘môi trường chuẩn bị sẵn sàng’. Ở đây, trẻ em được phép lựa chọn các hoạt động phù hợp với lứa tuổi và sự hiểu biết của mình.

Ngày nay, trường Casa dei bambini của bà Montessori (nhà trẻ em) ở Rôma đã được nhân rộng trên toàn thế giới. và dành cho trẻ em ở mọi lứa tuổi.

Sự khác biệt giữa Montessori và phương pháp giảng dạy truyền thống là gì?

Giáo viên Montessori nhấn mạnh đến việc sử dụng năm giác quan – thị giác, xúc giác, khứu giác (mùi), thính giác (âm thanh) và vị giác. Nó không chỉ dựa trên nghe, đọc hoặc xem.

Ngoài ra, trẻ em trong các lớp học Montessori học theo tốc độ riêng của mình. Các bé cũng có thể chọn hoạt động dựa trên chủ đề của mình. Điều này làm cho việc học như một quá trình khám phá theo nhu cầu của bé. Tự lực cũng như kỷ luật tự giác là chìa khóa.

Thông thường, một hệ thống như vậy sẽ chia trẻ thành bốn nhóm bao gồm trẻ sơ sinh (0-3 tuổi)/ trẻ mầm non (3-6 tuổi), tiểu học/ trung học cơ sở (6-9 tuổi/ 9-12 tuổi), và thanh thiếu niên (12 – 18 tuổi). Tuy nhiên, có một nhóm độ tuổi trộn lẫn – nơi mà các em nhỏ sẽ học hỏi từ những em lớn tuổi hơn.

Học sinh được dạy gì trong bốn nhóm này?

Tất cả bốn nhóm học đều dựa trên khả năng học tập của học sinh, độ tuổi cũng như các hoạt động đã chọn. Do đó, các bài học của họ được sắp xếp phù hợp. Chúng ta hãy cùng xem những gì từng nhóm tuổi được trãi nghiệm từ lớp học của mình.

Trẻ sơ sinh / trẻ mới biết đi: 0-3 tuổi. Nhóm này nhấn mạnh các giáo lý về các kỹ năng vận động thô, kỹ năng vận động tinh, ngôn ngữ và phối hợp. Các hoạt động nhằm xây dựng sự tự tin, thúc đẩy lòng tin và xây dựng sự tự lập.

Mẩm non/ tiểu học : 3-6 tuổi : Nhóm này còn được gọi là nhà của Casa hoặc của trẻ em. Ở đây, học sinh được khuyến khích làm việc trên nhiều loại tài liệu để nâng cao hiểu biết về toán học và phát triển khả năng biết chữ. Học sinh được học về sự tôn trọng, các kỹ năng giao tiếp và kiến ​​thức về nguyên nhân hậu quả.

Giai đoạn nâng cao kiến thức

Tiểu học/ Trung học cơ sở: 6-9 tuổi (tiểu học) – 9-12 tuổi (trung học cơ sở): Trẻ em trong nhóm này được tạo cơ hội văn học để khám phá trí tuệ, và các mối quan tâm của họ được hướng dẫn bởi các giáo viên. Họ cũng được khuyến khích để phát triển sự tự tin và hiểu rõ hơn về vai trò của mình trong một cộng đồng và trên thế giới.

Tuổi vị thành niên: 12-18 tuổi. Đây được gọi là trường học Erdkinder hoặc trang trại. Ngoài các môn học của mình, học sinh được dạy kỹ năng kinh tế và hành chính; cũng như ứng dụng thực tế của lớp học. Nhóm này nhấn mạnh vào việc giúp một thanh thiếu niên hiểu được vai trò của họ trong bối cảnh rộng hơn.

Phương pháp Montessori giảng dạy ở trường như thế nào?

Một khi tất cả các học sinh được đặt trong các nhóm tuổi tương ứng, giờ học và và các bài học sẽ được chuẩn bị và sắp xếp theo từng nhóm tuổi tương ứng. Dĩ nhiên sẽ có rất nhiều quá trình trong đó. Đây là cách mà hệ thống Montessori hoạt động:

Lịch trình thời gian: Trẻ em dưới sáu tuổi sẽ có một khoảng thời gian làm việc liên tục ba giờ mỗi ngày.

Học sinh lớn tuổi có thể lên lịch học và gặp giáo viên để được hướng dẫn khi cần thiết.

Nhóm nhiều lứa tuổi: Học sinh được xếp vào nhóm tuổi hỗn hợp. Thời gian thường kéo dài từ ba đến sáu tuổi. Các em được khuyến khích liên tục giao tiếp, giải quyết vấn đề và giao tiếp. Học sinh cũng tham gia vào các hoạt động theo khả năng của mình.

Các trung tâm làm việc: Trái ngược với các hoạt động học tập truyền thống, học sinh tại trường Montessori không bị hạn chế về chỗ ngồi. Họ được phép di chuyển quanh các hoạt động trung tâm được sắp xếp và chuẩn bị sẵn dựa trên các nhóm tuổi. Ngoài ra, họ không bị giới hạn bởi thời gian để hoàn thành một chủ đề. Họ có thể học tất cả các môn học trong một ngày, hoặc tất cả các đối tượng có thể được nghiên cứu cùng ngày ở tất cả các cấp.

Và hơn thế nữa

Phương pháp giảng dạy: Bạn sẽ không tìm thấy dấu hiệu màu đỏ trong sách, hay chấm điểm bài vở – vì đó không phải là cách tiếp cận của phương pháp Montessori. Thay vào đó – nỗ lực của học sinh được khuyến khích và tôn trọng, giáo viên quan sát học sinh từ mọi góc độ. Sau đó, giáo viên có thể lập kế hoạch cho các dự án để cải tiến dựa trên quan sát của giáo viên.

Tỷ lệ học sinh và giáo viên: Ngoại trừ các lớp học dành cho trẻ sơ sinh, hầu hết các lớp đều có tỷ lệ 1:30. Một giáo viên đã được Montessori đào tạo cộng với một trợ lý dạy cho một nhóm 30 học sinh. Trọng tâm luôn luôn là để hỗ trợ một – một. Vai trò của giáo viên ở đây là để hướng dẫn các sở thích khám phá của trẻ. Cô ấy sẽ không dạy học hay cho làm bài tập ở nhà.

Đào tạo giáo viên: Giáo viên của Montessori phải vượt qua kỳ thi viết và miệng. Giáo viên Montessori có thể nhận ra những sở thích/ mối quan tâm của một đứa trẻ dựa trên tuổi tác và khả năng của mình và hướng dẫn trẻ cho phù hợp. Họ cũng được đào tạo để cho phép giảng dạy về bất kỳ chủ đề nào mà đứa trẻ hiểu.

Phần kết

Đánh giá: Các trường Montessori truyền thống không khuyến khích điểm. Thay vào đó, là sự tiến bộ của một đứa trẻ dựa trên sự quan sát của giáo viên. Thử nghiệm xem đứa trẻ có hiểu được chủ đề hay không phụ thuộc vào mức độ trưởng thành và kiến ​​thức của môn học. Hạnh phúc tổng thể và sự phát triển nhân cách cũng được xem xét.

Ngoài các môn học khác nhau, giáo dục tính cách cũng không kém phần quan trọng trong một hệ thống Montessori. Vì vậy, trẻ em cũng được dạy kỹ năng sống thực tế như nấu ăn, làm sạch và làm vườn.

Và, trẻ em trong hệ thống Montessori được đào tạo để lịch sự, hữu ích và là một phần của cộng đồng.

Hãy nhớ rằng theo triết lý phương pháp Montessori dựa trên ý tưởng cho phép trẻ em làm chủ chính mình, phát triển tính cách tổng thể của trẻ một cách toàn diện nhất!

ƯU NHƯỢC ĐIỂM VÀ ÁP DỤNG MONTESSORI TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM

Ưu điểm và hạn chế

Học sinh học trong một ngôi trường Montessori luôn thích đến lớp, có tính kỷ luật cao, độc lập, biết cách tự suy nghĩ giải quyết vấn đề. Phương pháp này cũng ghi nhận thành công ở mọi đối tượng trẻ em, bao gồm cả những trẻ gặp vấn đề về trí tuệ, thể chất hoặc cả hai. Ở các nước Âu, Mỹ, các trường Montessori cũng dành cho mọi tầng lớp xã hội, từ thu nhập cao tới thấp, từ các cộng đồng trí thức tới người dân lao động. Tuy rằng cùng chung một triết lý, cùng dùng chung bộ giáo cụ, và nhiều quy chuẩn khác, chúng ta không bao giờ tìm thấy hai trường Montessori giống hệt nhau.

Các chương trình Montessori “thích nghi” cao độ với mỗi đối tượng trẻ em khác nhau, thậm chí là với cả các bậc phụ huynh khác nhau và các giáo viên khác nhau; cho đến cả các vùng địa lý khác biệt cũng tạo nên những sự khác biệt cơ bản cho chương trình Montessori ở đó.

Là một trong những mô hình tốt nhất và nổi tiếng nhất thế giới, tuy nhiên theo đánh giá của một số nhà giáo dục, phương pháp của Montessori cũng có những điểm chưa hoàn hảo. Bà coi trọng sự phát triển trí tuệ hơn là mặt cảm xúc và xã hội của một đứa trẻ. “Người giáo viên Montessori giới thiệu trò chơi, sau đó lùi ra phía sau, cho phép trẻ tự làm công việc của mình. Trong quan điểm của bà, đồ vật - chứ không phải con người – là những giáo viên tốt nhất” (Kramer, 1976, trang 21).

Thêm vào đó, bà không cổ vũ cho những câu chuyện cổ tích – ngày nay đã được chứng minh là rất tốt cho sự phát triển về tình cảm và nhận thức của trẻ em. Theo bà, “các câu chuyện tưởng tượng chỉ khuyến khích trẻ xa rời thực tế. Hơn nữa, khi trẻ em nghe truyện cổ tích, chúng thụ động tiếp nhận quan điểm, cảm giác của người lớn. Trẻ không tự mình suy nghĩ” (Montessori, 1917, trang 259).

MONTESSORI TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM

Với nhiều ưu điểm như vậy, nhưng việc đưa một chương trình Montessori “thực sự” vào Việt Nam không hề dễ dàng. Rào cản lớn nhất là chi phí và nhân lực.

Với yêu cầu môi trường học tập đẹp, tạo sự thoải mái cho học sinh, mọi đồ nội thất được thiết kế riêng theo kích thước trẻ em, và theo chuẩn của Montessori, chi phí sẽ không hề rẻ. Giáo cụ dành cho phương pháp này, hiện nay theo hiểu biết của những người viết, là không sẵn có ở Việt Nam. Trong khi một bộ giáo cụ như vậy ở Mỹ bán với giá trên 2500 đô la (khoảng trên 50 triệu đồng Việt Nam), và chỉ dùng được cho một lớp học duy nhất – không thể chia ra cho nhiều lớp hoặc dùng chung.

Yêu cầu về giáo viên của chương trình Montessori cũng rất ngặt nghèo. Ở Mỹ, ngoài việc phải có bằng đại học (bắt buộc), những người muốn thành giáo viên để làm việc trong các trường Montessori phải tham dự khóa đào tạo một năm bao gồm 10 tuần học lý thuyết, và một năm thực hành dưới sự hướng dẫn của các giáo viên đã có chứng chỉ. Chi phí cho các khóa học vào khoảng từ 4.000 tới 10.000 đô la Mỹ, phụ thuộc vào từng trung tâm đào tạo và chất lượng đào tạo. Hai tổ chức lớn nhất và được công nhận trên phạm vi toàn thế giới là Cộng đồng Montessori Mỹ (AMS) và Liên hiệp Montessori Quốc tế (AMI).

Với mức đầu tư và những yêu cầu nghiêm ngặt về cơ sở vật chất và chất lượng giáo viên như trên, thông thường học phí của các trường Montessori ở Mỹ rơi vào mức cao ngay cả đối với người Mỹ.

Qua hàng trăm năm phát triển, các trường Montessori đã xây dựng được niềm tin và sự yên tâm ở các bậc phụ huynh trên toàn thế giới. Hiển nhiên, nếu có điều kiện để gửi con vào một trường như vậy là rất tốt. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh nên cảnh giác với vấn nạn hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng vốn vẫn xảy ra không chừa cả lĩnh vực giáo dục. Để nhận diện một trường Montessori thực sự, phụ huynh cần kiểm tra không chỉ cơ sở vật chất (phòng học thoáng đẹp, nội thất kích thước dành cho trẻ em, bộ giáo cụ chuẩn) mà còn phải yêu cầu nhà trường cung cấp chứng chỉ giáo viên Montessori của đội ngũ giáo viên và thông tin về nơi cấp các chứng chỉ đó.

Một điểm nữa cần lưu ý, đó là, phương pháp giáo dục theo tiêu chuẩn Montessori không phải là phương pháp duy nhất tốt. Vẫn còn đó những mô hình khác tốt, và hợp lý với thu nhập của đại đa số người dân Việt Nam. Hy vọng các vị phụ huynh đủ tỉnh táo để nhận biết cái gì là tốt nhất với con mình.